Metody oświaty zdrowotnej

5/5 - (1 vote)

Już pierwsze próby poszukiwania skutecznych metod zwal­czania chorób przewlekłych skierowały uwagę badaczy ku ludz­kim zachowaniom, które towarzyszyły ich występowaniu, a jed­nocześnie — jak sądzono — poddawały się modyfikacjom (na przykład picie alkoholu czy palenie tytoniu). W latach sześćdzie­siątych upatrywano w edukacji zdrowotnej podstawowy klucz do uporania się z tymi problemami. Edukacja zdrowotna, nakierowana głównie na prewencję, koncentrowała się przede wszystkim na oddziaływaniach mających na celu eliminację zachowań niosących w sobie ryzyko rożnych chorób. Sprowa­dzały się one często do kampanii „zakazów”, straszenia i ekspo­nowania zagrożeń, poprzez ulotki i plakaty: „Nie pij”, „Nie pal”, „Alkohol twój wróg”, „Gruźlica czyha”, „Tęp muchy” – które za pomocą odpowiednio przerażających wizji graficznych ostrze­gały przed niebezpieczeństwami, na jakie narażają się nie prze­strzegający tych zakazów i nakazów. Oczywiście pojawiały się także hasła pozytywne, mające przyczynić się do wzrostu ogólne­go poziomu zdrowia – „Sport to zdrowie”, „Pij mleko”, jednak ciężar gatunkowy tych oddziaływań skupiał się głównie na iden­tyfikowaniu i ostrzeganiu przed czynnikami chorobotwórczymi.

W miarę rozwoju i doskonalenia się metod oświaty zdrowot­nej hasłowe oddziaływanie coraz częściej przybierało formy bardziej systematycznych działań edukacyjnych, między innymi przez wprowadzanie ich do formalnych instytucji edukacyjnych z przekonaniem, że są one „siłą napędową innowacyjnego myś­lenia i zmiany”, a także ze względu na doceniony już fakt, że większość zachowań zdrowotnych ma swoje korzenie w dzieciń­stwie i młodości. Rozwój masowych środków przekazu stworzył nowe dodatkowe możliwości informowania społeczeństwa o chorobach i sposobach ich unikania. Jeszcze dzisiaj tradycyjna, zorientowana na prewencję oświata zdrowot­na koncentruje się przede wszystkim na zagrożeniach i pojedyn­czych zachowaniach zagrożenia te minimalizujących.

Istota promocji zdrowia

5/5 - (1 vote)

Próbując określić promocję zdrowia w paru słowach można powiedzieć, że są to wszelkie działania mające na celu umacnianie zdrowia pojedynczych osób, a w rezultacie także całych społeczności. Słowo „promocja” dosłownie oznacza podnoszenie czegoś (kogoś) na wyższy poziom. Tak więc, przez analogię można powiedzieć, że promocja zdrowia zmierza do „podniesienia” zdrowia na wyższy poziom (jego polepszenia, a nie tylko zapobiegania określonym chorobom). Jest to wyraźnie szersze pojęcie niż profilaktyka zdrowotna, która na celu ma przede wszystkim zapobieganie konkretnym schorzeniom. Poprzez propagowanie zdrowego stylu życia, prawidłowego odżywiania się, regularnej aktywności fizycznej itp. promocja zdrowia ma prowadzić do podniesienia komfortu życia, a w efekcie długofalowym do jego wydłużenia. Promocja zdrowia jest więc procesem umożliwiającym ludziom zwiększenie kontroli nad swoim zdrowiem oraz jego poprawę.

Promocja zdrowia, określana często jako „nowe zdrowie publiczne”, odwołuje się do dziewiętnastowiecznego ruchu zdrowia publicznego, który poprzez reformy sanitarne spo­wodował znaczne zmniejszenie liczby zgonów wskutek chorób zakaźnych. Teraz wyzwaniem stała się wysoka umieralność z powodu chorób cywilizacyjnych, wobec których działalność naprawcza medycyny okazała się także niewystar­czająca.

W potocznym rozumieniu promocja zdrowia jest często utożsamiana z lansowaniem prozdrowotnego stylu życia czy zapewnianiem odpowiedniej opieki zdrowotnej. W rzeczy­wistości jednak dotyczy ona także wielu innych sfer życia i aktywności społecznej. Oficjalnej — choć enigmatycznej — de­finicji promocji zdrowia dostarcza Karta Ottawska z 1986 roku, która określa ją jako proces umożliwiający ludziom zwiększenie kontroli nad własnym zdrowiem oraz jego po­prawę. Kontrola nad własnym zdrowiem oznacza tu przede wszystkim kontrolę nad czynnikami determinującymi zdrowie. Promocja zdrowia ma zatem za zadanie kształtowanie spo­sobów i warunków życia najbardziej optymalnych dla zachowania zdrowia, a także pełnienie funkcji mediacyjnej między ludźmi a ich środowiskiem, odnoszącej się zarówno do indywidualnych wyborów, jak i działalności społecznej. Celem tej działalności winien być wzrost odpowiedzialności spo­łecznej za zdrowie, obecnie i w przyszłości.