Uniwersalna definicja jakości życia w naukach społecznych nie została jeszcze opracowana.
Jakość życia w naukach społecznych wiązała się z takimi kategoriami jak: styl życia, poczucie subiektywnego samopoczucia oraz zadowolenie z uwarunkowań i możliwość zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych (D. Rybczyńska, 1995).
Socjologowie definiują „jakość życia” przez stopień zaspokojenia różnych potrzeb człowieka, tj. materialnych i niematerialnych. Sposób i styl życia kształtują jakość życia (B. Tobiasz – Adamczyk, 1996).
B. Suchodolski uważał, że wpływ na niską lub wysoką jakość życia ma „pragnienie życia” i „pragnienie posiadania” (B. Suchodolski, 1990).
Zdaniem Tomaszewskiego jakość życia utożsamiana jest zarówno z jakością świata, jak i człowieka, gdzie jakością życia są elementy występujące w różnych proporcjach i o różnej intensywności, tj.: bogactwo doświadczeń, poziom świadomości, poziom aktywności, kreatywność i uczestnictwo w życiu społecznym. Mogą to być kategorie postrzegane jako uniwersalne miary jakości.
S. Kowalik i L. Nordenfelt uważają, że jakość życia zależy od jakości indywidualnych, codziennych doświadczeń. Im większe talenty „poznawcze”, tym wyższa „zdolność do doświadczania” i ostatecznie przekształcania ich w doświadczenia życiowe, które mogą oznaczać wysoką jakość życia (S. Kowalik, 1995).
Kolejni przedstawiciele J. M. Raeburna i I. Rootmanna oraz A. Bańki uważali, żeskładowymi jakości życia są zadania rozwojowe i życiowe. Zadania rozwojowe to: spełnianie oczekiwań społecznych i spełnianie ról społecznych, życie to: miłość, szkoła, praca. W trakcie realizacji tych zadań następuje intensywne doświadczenie jakości życia (A. Bańka, 1995).
Campbell identyfikuje pojęcie jakości życia w kategorii potrzeb, biorąc pod uwagę stopień zadowolenia z życia rodzinnego, zawodowego, relacji międzyludzkich, relacji społecznych, spędzania wolnego czasu, zdrowia, edukacji czy ogólnych standardów (E. Syrek, 2001).
Według Kalety i Borowicza jakość życia obejmuje potrzeby, które człowiek uważa za najważniejsze oraz poziom ich zaspokojenia (L. Wołowicka, 2001). Kategoria potrzeb ma fundamentalne znaczenie w definiowaniu jakości życia, ponieważ bez ich zaspokojenia organizm ludzki przestałby prawidłowo funkcjonować. Przykładem może być brak jedzenia, wody lub powietrza, co prowadzi do śmierci. Są to potrzeby oczywiste i bezwarunkowe, pojawiają się bez udziału świadomości. Z drugiej strony względne potrzeby mogą istnieć na poziomie świadomym.
Obuchowski uważa, że jakość życia mieści się w kategorii sensu życia. Pytania o sens życia pojawiają się w krytycznych momentach naszego życia, takich jak doświadczenie śmierci czy choroby (K. Obuchowski, 2000).
Innym kryterium standardu życia jest kryterium przedmiotu aktywnego, czyli określenie standardu życia jednostki poprzez stosunek potrzeb do stanu zasobów środowiska, pozwalających na ich zaspokojenie. Obiektywne determinanty obejmują: poziom materialny, bezpieczeństwo finansowe, warunki życia i mieszkania, leczenie, stosunki społeczne, wsparcie społeczne i rozwój osobisty lub rekreację i wypoczynek. Z drugiej strony, subiektywny poziom jakości życia obejmuje stany psychiczne towarzyszące procesowi zaspokajania potrzeb (potrzeba bezpieczeństwa, spokoju wewnętrznego, realizacji celów życiowych, aspiracji, samoakceptacji, dobrego samopoczucia psychicznego). Innymi słowy, jest to poziom satysfakcji, jaki jednostka uzyskuje oceniając różne sfery swojego życia (B. Tobiasz-Adamczyk, 1996).
Bańka A.: Psychologia jakości życia. Stowarzyszenie Psychologia i Architektura, Poznań 2005, 179 – 182.
Kowalik S.: Pomiar jakości życia – kontrowersje teoretyczne. UAMiWSP, Poznań – Częstochowa 1995, 10 – 13.
Obuchowski K.: Psychologia dążeń ludzkich. Zysk i S-k, Poznań 2000,
44 – 48.
Suchodolski B.: Wychowanie mimo wszystko. WSiP, Warszawa 1990, 23 – 27.
Syrek E.: Jakość życia w chorobie. Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2001, 37 – 42.
