Modele edukacji zdrowotnej

5/5 - (1 vote)

Obecnie na święcie postępuje demedykalizacja edukacji zdrowotnej oraz przeniesienie akcentów z orientacji patogenetycznej (skoncentrowanej na chorobach, zagrożeniach zdrowotnych) na orientację salutogenetyczną (w centrum zainteresowania której znajdują się poten­cjał zdrowotny, jakość życia oraz zdolność do samorealizacji) i ujawnia się to w ewolucji jej poszczególnych modeli.

Do tej pory opracowano trzy modele edukacji zdrowotne,, których skuteczność i przydatność w realizacji idei promocji zdrowia jest rożna.

Najbardziej odległy od idei promocji zdrowia jest model zorientowany na eliminację określonych jednostek chorobowych. Działania edukacyjne podejmowane w ramach tego modelu są skierowane na grupy czynników ryzyka związanych z poszczególnymi jednostkami chorobowymi.

Oddziaływania edukacyjne w ramach omawianego modelu są mało skuteczne szczególnie wśród ludzi młodych, dla których perspektywa po­jawienia się choroby po latach nie stanowi wystarczającego argumentu na rzecz zmiany zachowań.

Ostatni z trzech przedstawionych modeli jest zorientowany na zdro­wie w ujęciu holistycznym, biopsychospołecznym. Jest on niezwykle skuteczny z punktu widzenia trwałej zmiany zachowań i postaw oraz jest traktowany jako najwłaściwszy z uwagi na ideę promocji zdrowia. W modelu tym główny nacisk kładzie się nie na choro­by i czynniki ryzyka, lecz na ludzi i miejsca, które powinny być przedmio­tom oddziaływań edukacji zdrowotnej. Podstawowy wysiłek koncentruje się tutaj na budowaniu i wdrażaniu kompleksowych programów edukacyj­nych, ukierunkowanych na konkretne środowiska społeczne, jak na przy­kład środowisko szkoły czy miejsce pracy, i adresowanych do określonych grup społecznych, na przykład do ludzi młodych. Działania edukacyjne podejmowane w ramach tego modelu mają wpływać na czynniki kształtujące zdrowie, tak by zwiększyć potencjał zdrowia we wszystkich jego wymiarach: fizycznym, psychicznym i społecznym.

Spośród programów edukacyjnych tworzonych w ramach modelu trzeciego niewątpliwie najbardziej skuteczne są programy adresowane do dzieci i młodzieży. Dzieje się tak dlatego, że okres adolescencji jest naj­ważniejszy w procesie socjalizacji (który w pewnym uproszczeniu można by sprowadzić do przygotowania młodego człowieka do pełnienia róż­norodnych zadań i ról społecznych). Jednostka jest wówczas najbardziej elastyczna, podatna na oddziaływania społeczne i edukacyjne, w tym także dotyczące właściwych nawykowi zachowań zdrowotnych.

Test z promocji zdrowia

5/5 - (1 vote)

poniżej test na egzaminie z promocji zdrowia

1. Rozwój Promocji Zdrowia jako dziedziny naukowej określa się na
a| okres po drugiej wojnie światowej
b) początek lat dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia
c) przełomie 1970 i 1980roku
d) początek 2000 roku

2. Strategicznym celem NPZ jest:
a) zwiększona dostępność do świadczeń zdrowotnych
b) poprawa zdrowia i związanej i nim jakości życia ludności oraz zmniejszenie nierówności w zdrowiu
c) działanie międzyresortowe na rzecz poprawy zdrowia
d) określenie polityki zdrowotnej każdego narodu

3. W skład promocji zdrowia wchodzą następujące elementy:
a) edukacja zdrowotna, profilaktyka, prewencja
b) edukacja zdrowotna, profilaktyka, styl życia
c) edukacja zdrowotna, profilaktyka, polityka zdrowotna
d) edukacja zdrowotna, prewencja, zachowania zdrowotne

4. Edukacja zdrowotna to:
a) proces, w którym ludzie uczą się dbać o swoje zdrowie
b) proces, w którym ludzie uczą się dbać o zdrowie społeczeństwa
c) proces nauczania prawidłowych zachowań zdrowotnych
d) wszystkie wymienione

5. Hołbtyczny model zdrowia charakteryzuje się miedzy innymi:

a) rozwojem medycyny naprawczej
b) eliminowaniem czynników ryzyka
c) leczeniem chorób
di aktywnością jednostki

6. Styl Życia obejmuje miedzy innymi:

a) aktywność fizyczną
b) środowisko fizyczne e) czynniki genetyczne
d) żaden z wymienionych

7. Najbliższy idei promocji zdrowia jest model edukacji zorientowany na:

a) chorobę
b) czynniki ryzyka
c) zdrowie
d) profilaktykę

8. W programach promocji zdrowia cel ogólny powinien wskazywać:

a) efekt, a nie opisywać działanie
b) konkretne kierunki działań
c) wyniki, które będą osiągnięte
d) grupę celową

9. Osiągniecie sukcesu w edukacji zdrowotnej zależy od:

a) ciągłego zwiększania nakładów na służbę zdrowia
b) zwiększenia dostępności do świadczeń zdrowotnych
c) wiedzy i umiejętnościom osób zaangażowanych w ten proces
d) prawodawstwa i ustawodawstwa

10. Palenie tytoniu jest nałogiem wywoływanym przez dwa wzajemnie oddziaływujące na siebie uzależnienia. To, które związane jest z koniecznością utrzymania odpowiedniego, wyższego u palacza tytoniu, poziomu nikotyny w surowicy krwi, nazywa się:
a. nałogiem
b. uzależnieniem farmakologicznym
c. uzależnieniem behawioralnym
d. żadne z wymienionych

11. Szpital Promujący Zdrowie swoim działaniem obejmuje:

a) pacjentów i personel
b) rodziny pacjentów
c) wszystkie wymienione
d) społeczność lokalną

12. Samobadanie piersi należy zacząć od:

a) 15 roku życia
b) 20 roku życia
c) 25 roku życia
d) 30 roku życia

13. Promocja zdrowia to:
a. działania profilaktyczne wpływające na zdrowie
b. proces zwiększający oddziaływanie na własne zdrowie
c. rehabilitacja
d. stan dobrobytu bio-psycho-społecznego

14. Kluczowym narzędziem w promocji zdrowia jest:

a) edukacja zdrowotna
b) profilaktyka
c) prewencja
d) poradnictwo

15. Świadomość zdrowotna to:

a) traktowanie zdrowia w kategoriach zasobu
b) poczucie odpowiedzialności za stan swojego zdrowia
c) zdawanie sobie sprawy, ze styl życia w dużej mierze decyduje o kondycji zdrowotnej
d) wszystkie wymienione

16. Determinanty zdrowia to:

a) styl życia
b) opieka zdrowotna
c) czynniki biologiczne i środowiskowe
d) wszystkie wymienione

17. Diagnoza edukacyjna i organizacyjna skupia się na:

a) czynnikach umożliwiających realizację programu
b) jakości życia
c) potęgowaniu zdrowia
d) zachowaniach i środowisku

18. Autorytatywny model edukacji ma charakter:
a) działania z kimś
b) działania na rzecz czegoś
c) wymiany doświadczeń
d) instruktażowy

Sprzedaż kosmetyków

5/5 - (1 vote)

Sprzedaż kosmetyków w sklepach ogólnospożywczych cieszy się dużą popularnością głównie w miejscowościach z ponad 10 tysięczną liczbą mieszkańców – „odpowiadają one aż za 84% handlu artykułami kosmetyczno-chemicznymi”[1].  Nie wszystkie jednak produkty liczyć mogą na zbyt w tego rodzaju placówkach. Najmniejszym powodzeniem cieszą się kosmetyki kolorowe, zaś popularne są kosmetyki zapachowe, pielęgnacyjne (dla dorosłych i dla dzieci) oraz preparaty do włosów; do często kupowanych towarów należą też samoopalacze. Ze źródeł Kolportera za rok 2004[2], dowiadujemy się, że najczęściej kupowanymi kosmetykami w sklepach spożywczych są:

  1. Kremy do rąk 33%
  2. Balsamy/mleczka 30%
  3. Kremy dla dzieci 24%
  4. Produkty do opalania 6%
  5. Kremy do stóp 4%
  6. Samoopalacze 2%
  7. Produkty po opalaniu 1%
  8. Zestawy kosmetyków 1%

Ponieważ sklepy spożywcze, jak sama nazwa wskazuje, nastawione są na sprzedaż głównie artykułów tzw. pierwszej potrzeby, dlatego też ich właściciele powinni odpowiednio eksponować proponowane kosmetyki, tzn. winni poznać zasady budowania półki z kosmetykami, biorąc pod uwagę fakt, iż nie może ona być tak szeroka, jak ta, którą oferują hipermarkety. Podstawą jest niewątpliwie podział na kosmetyki uniwersalne i specjalistyczne. W pierwszej grupie znajdują się np. nawilżające mleczka oraz kremy, kremy do rąk, a w drugiej np. kosmetyki zwalczające cellulit czy ujędrniające. Duże znaczenie ma również, by grupować produkty według marki, która stanowi, jak wiadomo, istotne kryterium wyboru- uzyskujemy dzięki temu czytelność ekspozycji. Ważnym elementem są nowości, choć nie powinny one dominować w sklepie spożywczym oraz tzw. „square deale”, czyli połączone w jeden zestaw, np. mleczko do ciała i krem do twarzy lub popularne ostatnio opakowania zawierające dodatkową pojemność gratis. Kosmetyki zapachowe, które dobrze sprzedają się w sklepach spożywczych to głównie dezodoranty i wody toaletowe ze średniej półki cenowej. Dla kosmetyków luksusowych natomiast przeznaczone są sklepy specjalistyczne: perfumerie oraz tradycyjne drogerie. Badanie przeprowadzone w ubiegłym roku przez TNS OBOP wykazało, że łącznie, z tego rodzaju kanału korzysta 46% respondentów, najczęściej są to kobiety -46% , mężczyźni stanowią 36%. Jeśli chodzi o kosmetyki z wyższej półki, popularnym kanałem dystrybucji są sieci perfumerii Empik (15%), jednak tam, częściej kupują mężczyźni (22%), niż kobiety (10%). Również mężczyźni, zdecydowanie częściej niż kobiety zaopatrują się w sklepach bezcłowych (11% mężczyzn, 5% kobiet)[3].

[1] Dane zaczerpnięte z artykułu G. Szafrańca 84 proc. kosmetyków sprzedają sklepy spożywcze w  Wiadomości Handlowe, 15. 01.2005, s. 25

[2] Dane zaczerpnięte z artykułu M. Kromera, Chemia i kosmetyki mogą się opłacać sklepom spożywczym w Wiadomości Handlowe 15.07.2005 s. 12

[3]  Dane pochodzą z artykułu Kosmetyki luksusowe w Polsce z dnia 05.10.04

Istota i zadania edukacji zdrowotnej

5/5 - (1 vote)

Wiele osób nie zdaje sobie sprawy z tego, że stan zdrowia pośrednio bądź bezpośrednio warunkuje jakość ich życia, nie wie także, jak aktywnie wpływać na własny potencjał zdrowotny. Tych umiejętności powinniśmy się uczyć już od najmłodszych lat i temu właśnie celowi służy edukacja zdrowotna. Specjaliści podkreślają, że jest ona podstawowym prawem każ­dego dziecka, ponieważ przekazując dzieciom wiedzę o zdrowiu i kształtu­jąc odpowiednie nawyki i zachowania, ułatwiamy im prowadzenie zdrowe­go stylu życia[1].

Zatem edukację zdrowotną definiuje się jako proces, w którym ludzie uczą się dbać o zdrowie własne i społeczności, w której żyją [2]. Podczas gdy promocja zdrowia to działania ukierunkowane na poszczególne systemy społeczne, edukacja zdrowotna jest zorientowana przede wszystkim na jednostki[3].

Wyróżnia się trzy zasadnicze cele edukacji zdrowotnej:

  • Zachęcanie ludzi do identyfikacji własnych problemów zdrowotnych i podejmowania aktywnych działań w celu ich rozwiązania.
  • Pomoc w podejmowaniu racjonalnych decyzji i wyborów wspierających harmonijny rozwój i zdrowie (fizyczne, psychiczne, społeczne i ducho­we) w sposób uwzględniający potrzeby innych ludzi i środowiska.
  • Kształtowanie zdrowego stylu życia.

Szczegółowy przegląd celów edukacji zdrowotnej, według różnych autorów, zawiera tabela 5. Uwagę zwraca przede wszystkim klasyfikacja M. Demela, w której brak wskaźników skuteczności, ponieważ cele ope­racyjne są sformułowane w kategoriach intrapsychicznych właściwości podmiotu.

Obecnie w praktyce edukacyjnej przyjmuje się, że edukacja zdrowotna powinna polegać na równoległym działaniu dwukierunkowym: przekazy­waniu wiedzy oraz kształtowaniu umiejętności, przekonań i postaw nie­zbędnych do zachowania i doskonalenia zdrowia. Tradycyjnie w edukacji zdrowotnej dominowało przekazywanie samych tylko informacji, jednak jak się później okazało – związek między przyrostem wiedzy a zmianą za­chowań był niewielki4. Zatem, aby podejmowana edukacja była skuteczna, musi także uwzględniać drugi ze wspomnianych kierunków działań.

Tabela 5

Przykłady celów edukacji zdrowotnej dzieci i młodzieży według różnych autorów

Cel nadrzędny Zadania (cele operacyjne) Wskaźniki

skuteczności

Pełna osobowość (M. Demel) –   wykształcenie nawyków bezpośred­nio lub pośrednio związanych

z ochroną i doskonaleniem zdrowia fizycznego i psychicznego;

–    wyrabianie odpowiednich sprawności;

–    nastawienie woli i kształtowanie postaw umożliwiających stoso­wanie zasad higieny, skutecznej pielęgnacji, zapobiegania choro­bom i leczenia;

– pobudzanie pozytywnego zainte­resowania sprawami zdrowia w wyniku epizodycznego i systematycznego wzbogacania i pogłębiania wiedzy o sobie oraz o prawach rządzących zdrowiem publicznym.
Zdrowy styl życia Nabywanie i (lub) korekta: korzystne
(koncepcja – wiedzy o zdrowiu, czynnikach zachowań
behawioralna)

>

zwiększających jego potencjał i stwarzający ryzyko dla zdrowia;

–   postaw wobec zdrowia swojego i innych;

–    umiejętności niezbędnych dla kształtowania zachowań sprzyjają­cych zdrowiu i radzenia sobie

z nowymi sytuacjami;

–    podejmowania właściwych decyzji.

zdrowotnym
Przygotowanie Rozwijanie u uczniów chęci, zdolności zmiany, jaki
ucznia do roli  i kompetencji do działania, czyli: ludzie wprowadzają
aktywnego członka – wiedzy (specyficznej)  we własnym
demokratycznego i umiejętności „wglądu” w siebie; życiu i społeczności,
społeczeństwa, który sam lub / grupą innych ludzi może pod­jął działania dla tworzenia zdrowego zycia i środowiska (II II. Jensen) –    zaangażowania i motywacji;

–   wizji przyszłości;

–    doświadczeń zdobytych

w konkretnych działaniach, w praktyce.

w której

[1]  WHO, UNESCO, UNICEF. Wszechstronna szkolna edukacja zdrowotna. Przewodnik do działania, „Lider 1993, nr 5, s. 5; B. Woynarowska (red.), Edukacja zdrowotna…, dz. cyt., s. 32.                       ’

[2]  T. Williams, Szkolne wychowanie zdrowotne w Europie, „Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne” 1989, nr 7-8, s. 159.

[3]  B. Woynarowska (red.), Zdrowie i szkoła, dz. cyt., s. 423-424.

Profilaktyka zdrowotna

5/5 - (1 vote)

Profilaktyka – (prewencja, zapobieganie, z gr. Phylaxstróż) – są to wszystkie działania podejmowane w celu zapobiegania pojawieniu się lub rozwojowi niepożądanych zachowań, stanów lub zjawisk w danej populacji. Istotną rolą jest przeciwdziałanie zagrożeniom, w tym chorobom, których wystąpienie lub nasilenie się w przyszłości jest prawdopodobne.

Działania profilaktyczne mają zmniejszyć prawdopodobieństwo tych zagrożeń i służą utrzymaniu stanu dotychczasowego „statusu quo”.   Profilaktyka nie jest częścią medycyny, dotyczy ona wszystkich sfer   codziennego życia.

PROFILAKTYKA I FAZY – dotyczy całej populacji, obejmuje działania najwcześniejsze, których celem jest uprzedzenie choroby lub zmniejszenie ryzyka jej rozwoju. Ma ona szeroki zakres.

Dzielimy tę fazę na działania swoiste i nieswoiste.

a)Działania swoiste – zapobieganie konkretnej chorobie, np.

  • Szczepienia ochronne,
  • Suplementacja witaminy D niemowlętom i małym dzieciom w celu zapobiegania krzywicy,
  • Podawania kwasu foliowego kobietom w wieku rozrodczym (15-49 lat) w profilaktyce wad wrodzonych cewy nerwowej u ich potomstwa,
  • Podawanie wapnia i witaminy D kobietom w okresie przekwitania w celu zapobiegania osteoporozie

b)Działania nieswoiste – zapobieganie wielu chorobom, np.

  • Karmienie piersią,
  • Racjonalne żywienie,
  • Aktywność fizyczna,
  • Hartowanie.

PROFILAKTYKA II FAZY – jest ukierunkowana na określoną grupę populacji ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia jakiejś choroby.

  Celem jej jest wczesne wykrycie objawów choroby poprzez, np. badania profilaktyczne i wdrożenie odpowiedniego leczenia.

W badaniach profilaktycznych możemy wyróżnić trzy grupy:

1.Testy przesiewowe i profilaktyczne badania lekarskie dzieci,

2.Profilaktyczne badania lekarskie grup zawodowych,

3.Inne badania profilaktyczne u dorosłych w celu wczesnego wykrywania najczęstszych chorób, w tym:

  • Pomiar ciśnienia tętniczego,
  • Pomiar stężenia cholesterolu we krwi,
  • Okresowe badania stomatologiczne,
  • U kobiet badania cytologiczne, mammografia lub USG piersi,
  • U mężczyzn powyżej 50 roku życia badanie poziomu PSA,

PROFILAKTYKA III FAZY – ukierunkowana jest na osoby przewlekle chore lub niepełnosprawne.

Celem jej jest zapobieganie dalszym niepomyślnym skutkom chorób lub niepełnosprawności, w tym:

  • Przywrócenie (rehabilitacja) lub zastąpienie, np. protezą uszkodzonych frakcji,
  • Pomoc w radzeniu sobie z chorobą i zaakceptowaniu swego stanu,
  • Przeciwdziałanie izolacji społecznej, prowadzącej do wtórnego kalectwa,
  • Pomoc w utrzymaniu dobrej kondycji fizycznej i psychicznej